De algemene beschouwingen van GroenLinks voor de Programmabegroting 2011-2014. Dit is de tekst die fractievoorzitter Jan Aalbers tijdens de eerste termijn op maandag 8 november heeft gepresenteerd. Voorzetten voor de Perspectiefnota 2011, een doorkijk naar de toekomst en natuurlijk kritiek, waardering en wensen bij de jaarbegroting 2011.

Algemene beschouwingen

GroenLinks gemeenteraad 8 en 11 november 2010

PROGRAMMABEGROTING 2011-2014

INLEIDING: EPE - TRAP OP ! ………………… maar vergeet de trapleuningen niet !

Na de aftrap in het coalitie-akkoord en het college-programma is de Programmabegroting 2011-2014 de eerste trede van de trap naar de toekomst. Liefst een bétere toekomst; vorig jaar hield ik u voor hoe het anders zou kunnen en beter zou moeten worden.
Een toekomst dus waar het GroenLinks-motto “Zin in de toekomst” naar verwijst.

Inmiddels zijn we in de positie dat we als coalitie-deelnemer mee kunnen bepalen hoe de trap naar de toekomst belopen of zelfs beklommen moet worden.
GroenLinks wil deze algemene beschouwingen dan ook graag gebruiken om verder te kijken dan de horizon van de jaarbegroting 2011 of van de raadsperiode 2010-2013.

De trap naar de nabije toekomst is bepaald geen makkelijke.
Veilige trapleuningen in de vorm van rijksgeldstromen blijken door de ingrepen van het laatste rompkabinet Balkenende en het nieuwe kabinet Rutte-Verhagen niet zo veilig meer. Weliswaar lijken de bedragen voor het gemeentefonds weer de trap op te gaan, maar zolang er geen bestuursakkoord met de VNG is afgesloten blijft dat nog een tijdlang onzeker.

DEEL 1 – de komende jaren / wat willen we het college en de raad aangeven

De eerste opgave voor het gemeentebestuur ligt bij de zorg voor mensen die minder goed zelfstandig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Immers: kortingen op WMO, inburgering, re-integratie van werklozen en verlaging van bijstandsuitkeringen zijn ons in het vooruitzicht gesteld.
wat we niet willen:
GroenLinks wil vermijden dat mensen die minder kansen hebben van de trap gaan vallen.
wat we wel willen:
GroenLinks wil dat deze gemeente ruimte blijft geven aan de mogelijkheden voor alle inwoners om deel te nemen aan onderwijs, sport, cultuur, verenigingsleven en sociale structuren.

De tweede opgave voor het gemeentebestuur ligt bij de zorg voor de kwaliteit van de leefomgeving, de publieke ruimte. De rijksinspanningen voor natuur en milieu worden aanzienlijk teruggebracht.
wat we niet willen:
GroenLinks wil vermijden dat de kernkwaliteiten van onze omgeving: natuur, landschap, rust, ruimte en stilte wegglijden door verwaarlozing en achteloze verspilling.
wat we wel willen:
GroenLinks wil dat deze gemeente aantrekkelijk blijft om te bezoeken, te recreëren, te beleven… voor mensen, voor flora en voor fauna !

De derde opgave voor het gemeentebestuur ligt bij de zorg voor de kwaliteit van de samenleving, het leef- en vestigingsklimaat. De rijksinspanningen voor kunst en cultuur worden aanzienlijk minder.
wat we niet willen:
GroenLinks wil vermijden dat Epe en Vaassen verworden tot saaie slaapdorpen zonder goede onderwijsvoorzieningen en met niet meer dan een rudimentaire sociale structuur.
wat we wel willen:
GroenLinks wil dat deze gemeente aantrekkelijk blijft om te wonen, werken én leven !

De vierde grote opgave voor het gemeentebestuur ligt bij de zorg voor de kwaliteit van het lokale bestuur en de lokale democratie. De opgaven voor het lokale bestuur nemen sterk toe; de basisregel wordt dat doorgaans nog slechts twee overheidslagen zich met een onderwerp bezig gaan houden. Landelijk vermindert daarmee de bestuurlijke drukte, lokaal krijgen we meer te doen.
wat we niet willen:
GroenLinks wil vermijden dat Epe een bestuurlijke bijwagen wordt van grotere verbanden.
Wat we wel willen:
GroenLinks wil dat Epe échte regie blijft voeren, zélf en ook vanzelfsprekend aan de knoppen draait.
GroenLinks wil ook dat de lokale democratie versterkt wordt via een sterke inzet op communicatie, zowel voor ruimtelijke ontwikkelingen als wanneer het om sociale, maatschappelijke structuren gaat.

Blijven traplopen is niet een simpel aanvullen van de wegvallende rijksgeldstromen.
We complimenteren het college met de gecombineerde aanpak van de budgettaire problemen via de combinatie van bezuinigen, inkomstenverhogingen en financieel technische aanpassingen.

GroenLinks pleit voor slim omgaan met de aanstaande noden, we willen nieuwe trapleuningen zoeken.
Via de inkomsten: we verwachten niet een algemene rijksbelastingverlaging die veel extra ruimte biedt om op lokaal niveau de algemene belastingen te verhogen.
Inkomsten voor taken kun je ook genereren: het revolving fund – principe toepassen; het inzetten van subsidies (ook via samenwerkingsconstructies), het gebruiken van co-financiering.
Ook is er de ruimte voor verhoging van lokale lasten, wat ons betreft bij voorkeur via het “sterke schouders dragen zwaardere lasten- principe”.

Via de uitgaven: Het schrappen van taken lijkt een optie. Maar simpel zal dat niet zijn. Eenvoudig te schrappen zaken zijn immers al bij eerdere operaties uit de begroting verdwenen. Een kaasschaaf-operatie leidt ook vaak tot schade aan toch al minimaal bedeelde taken.
GroenLinks wil zo slim mogelijk bezuinigen: opties zijn:
Investeringen vertragen ; minder uitbestedingen; time-sharing van ambtenaren met andere gemeenten. Energiebesparingen leveren direct geld op. Onderhoud bezien – zijn nieuwe technieken goedkoper ? Bezien in hoeverre gemeentelijke dienstverlening kan worden uitgevoerd door of uitgebreid met mensen die enige afstand tot de arbeidsmarkt hebben / hebben opgelopen. Ondersteunende voorzieningen kritisch bezien op de doelgroep (schoolzwemmen / leerlingenvervoer)

Via regie en lobby – beïnvloeden van beleid van andere organen; deelname aan proefprojecten.

De voorgestelde duurzaamheidsconferentie juichen we om veel redenen toe. Hier wordt met weinig kosten een start gemaakt voor samenwerking en ideeënuitwisseling die de klimaat- en energiedoelstellingen dichterbij kan brengen, kostenbesparend kan werken en helpt om de lokale bedrijvigheid te stimuleren.

Voor de komende periode vragen we van het college om steevast – bij elk voorstel met een financieel aspect – te vragen (aan de voorbereiders van de voorstellen) en te rapporteren (aan de raad) waarom de gekozen oplossing de meest raadzame is. Leidende vragen daarbij zijn dan steeds: 
* Is de gekozen oplossing de meest gebruikelijke ? en is dat de enige reden om die te kiezen?
* Is die oplossing ook de meest wijze / duurzame / kansrijke / raadzame ? Is er een alternatief dat meer beleidsdoelstellingen dient ? Bekijk eens of gemeentelijke uitgaven indirect ingezet kunnen worden voor deze oplossing ?

Hiermee denk ik voldoende opstapjes te hebben gegeven voor de Perspectiefnota die we komend voorjaar van het college mogen verwachten. GroenLinks houdt Zin in de toekomst, we helpen graag mee de gemeente Epe trap op te gaan.

We zullen blijven letten op onze aangevers voor het coalitieakkoord:
Duurzaamheid (klimaatbeleid, energiebesparing, gebruik i.p.v. verbruik)
Actief Sociaal Beleid  (gericht op minima en op pluriformiteit / emancipatie)
Fiets-verkeersbeleid  (in brede zin, verbonden aan duurzaamheid, economie, recreatie /toerisme, groene banen, verkeersveiligheid)
Actief jeugdbeleid  (je gaat de effecten van vergrijzing tegen door je te richten op  leefklimaat voor jongeren; in veiligheidsbeleid vooral inzetten op preventie, dat spaart repressie)
Activerende democratie (behoorlijkheidswijzer, burgerinitiatief, communicatie)

DEEL 2 - de langere termijn / wat willen we straks en waar moeten we nu al op letten

De trap naar de langere termijn is mogelijk nog steiler. Het rapport van hoogleraar Boekema geeft duidelijk de bedreigingen voor het functioneren van de gemeente Epe aan. Om de zorg voor de vergrijzende bevolking te kunnen blijven bieden is aandacht voor doorgaande verjonging nodig. Ontgroening is een groot gevaar voor de lokale economie. De zorg voor een goed leef- en vestigingsklimaat moet daarom veel aandacht krijgen. Goede huisvestingsmogelijkheden, goed onderwijs, benutten van de kwaliteiten van natuur en landschap via toerisme en recreatie bieden de basis om ontgroening tegen te gaan en vergrijzing het hoofd te bieden. De kernkwaliteiten van nu zijn de economische drijvers van de toekomst (drijven in beide betekenissen van het woord).

Zeker nu we op korte termijn minder te besteden krijgen wordt het des te meer een opgave om voor de langere termijn goede voorwaarden te scheppen en te behouden. De trapleuningen daarvoor zijn er nog maar gedeeltelijk, de komende tijd mogen we die niet afbreken/wegbezuinigen, we zullen ze zelfs moeten uitbouwen of nog moeten uitvinden. GroenLinks is en blijft bereid om te helpen de toekomst van de langere termijn vorm te geven, we blijven constructief politiek bedrijven !

DEEL 3 - de jaarbegroting 2011 / wat kan er al snel anders en beter ?

Kritiek
Een punt van kritiek op de begroting 2011 plaatsen we bij de voorstellen die direct het functioneren van de gemeenteraad betreffen. Het adagium van “alles moet een beetje minder, dus moet ook de raad het met minder doen” klinkt plausibel. Het is echter dualistisch-onlogisch dat het college van B&W voorstellen daartoe alvast invult zonder vooraf het overleg daarover met de raad te voeren. We zien bijv. het rekenkamerbudget sterk gekort, maar ook de ruimte voor deskundigheids-bevordering en communicatie. We vernemen graag de overwegingen van het college.
Wat GroenLinks betreft moet de lokale democratie een meer activerend karakter krijgen. We vinden dat volksvertegenwoordigende taak van de raadsleden niet beperkt kan blijven tot het controlerend raadswerk, maar al veel eerder zichtbaar moet zijn.

Wensen voor het beleid en de begroting 2011:

- het jaar 2010 is het jaar van de biodiversiteit; biodiversiteit is sterk gebaar bij het zorgen voor verspreidingsmogelijkheden, seizoensgebonden trek en uitwisseling tussen populaties. In ons buitengebied zijn her en der concentraties woningen waarvan de bewoners de neiging hebben hun bezit af te palen, af te hekken zelfs, met bouwsels die de afbakeningsfunctie sterk voorbij schieten en die belemmerend werken voor het vrije verkeer van de natuurlijke bewoners van het gebied. We hebben in ons gemeentewapen het hert en vragen dus het college om bij de prioriteitenstelling voor de handhavingsacties een plek te geven aan het handhaven van de bepalingen voor het bouwen van terrein- en erfscheidingen

 

- de financiële moeilijkheden van de stichting prOo zouden kunnen worden opgelost via een beperking van het aantal locaties waar onderwijs gegeven wordt. Wij willen graag van het college de toezegging dat zij contact opnemen met de stichting prOo om aan te geven dat de gemeente Epe zwaar tilt aan de leefbaarheid van kleine kernen en dat zij daar het aanwezig zijn van basisonderwijs erg belangrijk vindt. Sluiting van kleine scholen zou wat ons betreft uitgesloten moeten worden.

 

- Bij het uitvoeren van het beleid voor brede scholen is tot nu toe vooral aandacht besteed aan koppeling met voorzieningen die zorgen voor het verlengen van de opvangperiode voor en na schooltijd. Wij willen graag dat bij volgende initiatieven wordt gekeken naar scholen in kleine kernen en dat er initiatieven worden ontwikkeld, dus koppelingen worden gezocht met activiteiten die het totale voorzieningenniveau van een kleine kern helpen overeind te houden.

 

- op sommige plekken in onze gemeente zien we een intensieve vermenging van functies. We zien dat met name in de buurtschap Wissel waar verblijfsrecreatie, dagrecreatie, horeca, sport, wonen, natuurdoelen en landschapsontwikkeling (landgoederenbeleid) elkaar vaak ernstig in de weg zitten. Zoals we voor de grotere dorpen een visie ontwikkelen zou dat ook voor dit soort plekken een goede aanpak kunnen zijn en waarbij intensieve betrokkenheid van alle belanghebbenden de basis kan vormen voor een integrale visie en aanpak.

 

- opstellen van een communicatiewijzer – een checklist voor initiatiefnemers, particulieren, bedrijven en gemeente

 

GROENLINKS wenst college en raad veel succes, we houden ZIN IN DE TOEKOMST !